Oost-Nederlands plateau

Het Oost-Nederlands plateau is een hoog gelegen gebied in het oosten van de Achterhoek. Het plateau ligt ten oosten van de lijn Eibergen – Aalten – Bocholt (Duitsland). Het plateau wordt doorsneden door de Boven-Slinge, de Groenlose Slinge en de Berkel, beken die van oost naar west stromen.

Er zijn talrijke breuken in de ondergrond van het Oost-Nederlands Plateau aanwezig. Door bewegingen van de aardkorst komen daardoor met name in het oosten, in de omgeving van Winterswijk, diverse oudere lagen dicht bij de oppervlakte. Het oudste gesteente dat hier voorkomt stamt uit het Trias. Deze kalksteen wordt gewonnen in de steengroeve bij Ratum.

De westzijde van het plateau is een oud rivierterras dat is gevormd door de Rijn. Een voorloper van de huidige rivier de Rijn heeft in het Onder- en Midden-Pleistoceen in dit gebied gestroomd. Daarbij is grofzandig en grindhoudend materiaal afgezet.

Tijdens de voorlaatste ijstijd, het Saalien, heeft landijs dit gebied bedekt. Tijdens de landijsbedekking heeft enige stuwing plaatsgevonden. Ook is er keileem op het plateau afgezet. Verschillende oude smeltwaterdalen zijn nu herkenbaar als droge dalen in het gebied. Onder het landijs is een tunneldal ontstaan door smeltwater dat onder het ijs een soort rivier vormde en daar een diep dal uitsleet. Dit dal ligt ongeveer noord-zuid en loopt vanuit Twente via Rekken, het Vragenderveen en Bredevoort naar Dinxperlo. Dit dal is later grotendeels opgevuld met ander materiaal, zodat het aan de oppervlakte veel minder opvalt dan de droge dalen. Bij Bredevoort is het dal 60 à 70 m diep geweest. In kommen heeft veenvorming plaatsgevonden: het Zwillbrocker Venn, het Vragender- en Korenburgerveen. Ook het vroeger natte en ontoegankelijke gebied rond de stad Bredevoort maakt hier deel van uit.

In het Weichselien is op diverse plaatsen dekzand afgezet in de vorm van dekzandruggen en -kopjes. Door eeuwenlange plaggenbemesting van de essen zijn veel van deze hoogtes nog verder opgehoogd en daardoor duidelijk in het landschap aanwezig.

Aan de westzijde, op de overgang naar lager gelegen gebieden, is een goed ontwikkelde en duidelijke terrasrand zichtbaar. De hierboven genoemde processen en de doorsnijding door een aantal beken heeft een glooiend landschap met opvallende reliëfverschillen doen ontstaan. Dit is met name het geval tussen Aalten en Groenlo, bij de buurtschappen Barlo, Dale en Vragender. De 8 tot 9 meter hoge heuvel in de N18 bij Mallem ten noorden van Eibergen is het noordelijkst gelegen deel van dit oude rivierterras. Het voorkomen van een terras met een duidelijk zichtbare terrasrand is vooral ten noorden van de grote rivieren bijzonder. Daardoor heeft dit gebied een bijzondere aardkundige waarde.

Barlo
Barlo is een buurtschap in de Gelderse Achterhoek, in de gemeente Aalten. Barlo ligt op de westelijke rand van het Oost-Nederlands plateau, op een oud rivierterras uit het Onder-en Midden-Pleistoceen. De westelijke hellingen van dit hoger gelegen gebied worden doorsneden door een aantal oude smeltwaterdalen, die nu als droge dalen aanwezig zijn. Hierdoor is een glooiend landschap ontstaan. Film Barlo

Dale
Dale is ook een buurtschap in de gemeente Aalten. Dale betekent laagte. De buurtschap ligt onderaan de westelijke helling van het Oost-Nederlands plateau. Dit deel van het plateau is een oud rivierterras uit het Onder-en Midden-Pleistoceen met een duidelijke zichtbare terrasrand. Op de helling zijn oude smeltwaterdalen nu als droge dalen aanwezig. Het grootste deel van de bebouwing van de buurtschap Dale is gelegen rondom het kruispunt van de Wellinkweg, de Aladnaweg en de Romienendiek. Dit deel van de buurtschap ligt op de grens van het lager gelegen Aaltense Goor en de essen op de hellingen van het plateau.

Lintelo
In buurtschap Lintelo parallel aan de spoorlijn, nog 200 meter noordelijker, loopt de Varsseveldsestraatweg, de N318. Deze weg is ter hoogte van Lintelo gedeeltelijk omzoomd door een 4-rijige laanbeplanting van zomereiken. Deze monumentale oude eiken vormen een markant landschapsbeeld, ook aantrekkelijk voor diverse planten en dieren (zie onderstaande foto).